เมื่อพูดถึงกระดูกสันหลังคดหลายคนอาจมองว่าไกลตัว ทั้งที่คนไทยเป็นโรคนี้กันมาก 2 – 3 % ของประชากรทั้งหมด โดยพบได้ตั้งแต่วัยเด็กถึงผู้ใหญ่ แต่ที่พบมากที่สุดคือช่วงวัยรุ่น เนื่องจากกระดูกมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว ที่น่าสนใจคือ โรคกระดูกสันหลังคดส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นแบบไม่ทราบสาเหตุ ต้องอาศัยการสังเกต ตรวจคัดกรอง และเข้ารับการรักษาโดยเร็ว เพื่อให้กลับมาเคลื่อนไหวได้ใกล้เคียงปกติและมีคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าเดิม

รู้จักกระดูกสันหลังคด

กระดูกสันหลังคด (Scoliosis) คือ การผิดรูปของแนวกระดูกสันหลังจากปกติที่โค้งงอไปด้านหน้าและหลังเล็กน้อย กลายเป็นโค้งงอ คดงอ บิดเบี้ยวไปทางด้านข้าง ส่งผลให้ไหล่ เอว สะโพกไม่เท่ากัน มีลักษณะคล้ายตัว “C” หรือตัว “S” ทำให้ร่างกายเสียสมดุลการทรงตัวส่งผลกระทบกับการใช้ชีวิต

ตัวการกระดูกสันหลังคด

กระดูกสันหลังคดเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่ 1) โรคกระดูกสันหลังคดตั้งแต่แรกเกิด (Congenital Scoliosis) เนื่องจากขณะแม่ตั้งครรภ์ตัวอ่อนในครรภ์มีกระดูกสันหลังที่ผิดปกติ 2) โรคกระดูกสันหลังคดจากโรคทางระบบประสาทหรือระบบกล้ามเนื้อผิดปกติ (Neuromuscular Scoliosis) เช่น โรคกล้ามเนื้อโตมากกว่าปกติ กล้ามเนื้อกระดูกสันหลังฝ่อลีบ เป็นต้น 3) โรคกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic Scoliosis) มักเกิดจากการมีความยาวของเข่าไม่เท่ากัน คือ ขาข้างหนึ่งสั้นกว่าอีกข้างหนึ่ง โดยสามารถเกิดขึ้นได้ในวัยต่าง ๆ ได้แก่
  • โรคกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยทารก (Infantile Idiopathic Scoliosis) ก่อนอายุ 3 ปี
  • โรคกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยเด็ก (Juvenile Idiopathic Scoliosis) อายุระหว่าง 4 – 10 ปี
  • โรคกระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุในวัยรุ่น (Adolescent Idiopathic Scoliosis) อายุระหว่าง 10 – 18 ปี พบมากที่สุด
4) โรคกระดูกสันหลังคดจากท่าทางที่ผิด (Functional Scoliosis) เกิดจากความผิดปกติตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น ขาสั้นยาวไม่เท่ากัน กล้ามเนื้อหดเกร็ง การบาดเจ็บ 5) โรคกระดูกสันหลังคดจากความเสื่อม (Degenerative Lumbar Scoliosis) มักพบในผู้ใหญ่หรือผู้สูงอายุ จากการเปลี่ยนแปลงของกระดูกสันหลังที่ใช้งานเป็นเวลานาน

สังเกตกระดูกสันหลังคด

อาการและความรุนแรงของกระดูกสันหลังคดแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล สามารถสังเกตได้เบื้องต้น ดังนี้
  • ไหล่ทั้งสองข้างไม่เท่ากัน
  • แผ่นหลังหรือหน้าอกนูนไม่เท่ากัน
  • มองเห็นกระดูกสันหลังคดงอชัดเจน
  • ลำตัวเอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง
  • สะโพกสองข้างไม่เท่ากัน
นอกจากนี้อาจมีอาการปวดหลัง ปวดท้อง เจ็บซี่โครง กล้ามเนื้อหดตัว เป็นต้น แต่หากอาการรุนแรงจะส่งผลต่อการทำงานของหัวใจและปอด ทำงานได้ไม่เต็มที่ เหนื่อยง่าย เจ็บหน้าอก หายใจติดขัด

ปัจจัยเสี่ยงกระดูกสันหลังคด

  • อายุ ความผิดปกติของร่างกายที่เป็นสัญญาณและอาการของโรคมักเกิดขึ้นในช่วงเด็กและวัยรุ่น
  • เพศ เกิดขึ้นในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย และเพศหญิงมีอาการรุนแรงกว่าเพศชาย
  • พันธุกรรม หากคนในครอบครัวมีประวัติกระดูกสันหลังคด สมาชิกในครอบครัวย่อมมีโอกาสเกิดกระดูกสันหลังคดได้เช่นกัน

ตรวจวินิจฉัยกระดูกสันหลังคด

เมื่อสงสัยว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดมีกระดูกสันหลังคดควรพบแพทย์ทันทีเพื่อเข้ารับการตรวจวินิจฉัย ได้แก่
  • ซักประวัติ อาการ ความเจ็บปวด ปัญหาทางการแพทย์
  • ตรวจกระดูกสันหลังจากด้านข้าง ด้านหน้า และด้านหลัง โดยแพทย์อาจให้ผู้ป่วยก้มตัวแตะนิ้วเท้า เพื่อมองดูแนวกระดูกสันหลัง ความนูน ความคดงอ และสมมาตรของร่างกาย
  • ตรวจดูระดับสะโพกและหัวไหล่ ความเอียงของร่างกาย ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
  • เอกซเรย์ดูความผิดปกติของกระดูกสันหลัง
  • ตรวจ MRI หากแพทย์สงสัยความผิดปกติอื่น ๆ

ภาวะแทรกซ้อนจากกระดูกสันหลังคด

  • ปอดและหัวใจ กระดูกซี่โครงกดทับปอดและหัวใจเมื่อกระดูกสันหลังคดรุนแรง หายใจลำบาก เหนื่อยง่าย
  • หลัง กระดูกสันหลังคดแต่เด็กอาจมีปัญหาปวดหลังเรื้อรัง
  • บุคลิกภาพ สะโพกหรือหัวไหล่สองข้างไม่เท่ากัน ลำตัวเอียง ซี่โครงหรือหน้าอกยื่นมาด้านหน้า

รักษากระดูกสันหลังคด

วิธีรักษากระดูกสันหลังคดมีหลายวิธีด้วยกัน ได้แก่
  • รักษาโดยไม่ผ่าตัด ในกรณีที่กระดูกสันหลังคดไม่มากประมาณ 10 – 30 องศา แพทย์จะแนะนำให้ทำกายภาพบำบัด ออกกำลังกายที่เหมาะสม รวมทั้งการใส่เสื้อเกราะดัดหลัง (Brace) ในผู้ป่วยที่ยังมีการเจริญเติบโตของกระดูกโดยฉพาะในเด็กและวัยรุ่น เพื่อป้องกันไม่ให้กระดูกคดงอมากขึ้น ซึ่งเสื้อเกราะดัดหลังจะรับกับส่วนโค้งเว้าของร่างกายผู้ป่วยทั้งบริเวณแขน ซี่โครง หลัง สะโพก โดยสามารถใส่ทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ตลอดทั้งวัน และจะใช้ได้จนถึงช่วงที่กระดูกหยุดการเจริญเติบโต นั่นคือ ส่วนสูงคงที่ หลังประจำเดือนมาเป็นเวลา 2 ปี มีขนขึ้นตามอวัยวะต่าง ๆ ของร่างกาย ซึ่งผู้ป่วยควรทำตามคำแนะนำของแพทย์เฉพาะทางอย่างเคร่งครัด
  • รักษาโดยการผ่าตัด เมื่อผู้ป่วยมีอาการกระดูกสันหลังคดรุนแรงมากกว่า 60 องศาและทำการรักษาด้วยวิธีอื่นแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น แพทย์อาจใช้การผ่าตัดเชื่อมกระดูกสันหลัง (Spinal Fusion) โดยแพทย์จะยึดโลหะชิ้นเล็ก ๆ เข้ากับแนวกระดูกสันหลัง โดยใช้วัสดุตรึงกระดูกไว้ด้วยกัน ในเด็กที่อายุน้อยมาก ๆ แพทย์จะยึดโลหะที่สามารถปรับยืดความยาวของโลหะได้ทุก ๆ 6 เดือน ตามการเติบโตและคดงอของกระดูก เมื่อเด็กโตที่ก็จะทำการผ่าตัดจัดแนวกระดูกสันหลัง โดยใส่สกรูยึดกระดูกสันหลังในตำแหน่งที่เหมาะสม เพื่อป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงขึ้น สร้างสมดุลให้ร่างกายกลับไปใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงปกติ
สำหรับเด็กที่กระดูกสันหลังคดควรรีบพบแพทย์เฉพาะทางเพื่อทำการรักษาทันที นอกจากช่วยชะลอความรุนแรงที่เกิดขึ้น ยังช่วยป้องกันไม่ให้อาการรุนแรงเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้นในทุกช่วงวัย ข้อมูล : นพ.อธิคม เมธาเธียร ผู้เชี่ยวชาญกระดูกสันหลังคดและผิดรูป ศัลยแพทย์กระดูกสันหลัง โรงพยาบาลกรุงเทพ
สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2310 3000 หรือ โทร. 1719 Email: [email protected] 

ค้นหาแพทย์
นัดหมายแพทย์
ติดต่อเรา